Przestępstwa z nienawiści – skala, sprawcy i konsekwencje społeczne
Przestępstwa z nienawiści są relatywnie nowym zjawiskiem kryminalnym. Przepisy art. 119, 256 i 257 k.k. chronią osoby lub grupy wyróżnione z uwagi na przynależności narodową, etniczną, rasową, polityczną, wyznaniową lub bezwyznaniowość. Ponadto zakazują propagowania ustrojów i ideologii nazistowskich, komunistycznych, faszystowskich i totalitarnych. Celem prowadzenia powyższych przepisów było zapewnienie pokojowego współżycia jednostek i grup w demokratycznym, pluralistycznym społeczeństwie.
Za przestępstwa z nienawiści skazywanych jest każdego roku od 30 do 300 sprawców. W ostatnich latach odnotowuje się wyraźną dynamikę wzrostu liczby tego typu przestępstw. Nadal stanowią one jednak jedynie ok. 0,1% ogółu przestępstw. Wykrywalność przestępstw z nienawiści jest bardzo niska i wynosi ok. 20%. Za czyny ten orzekane są przede wszystkim kary pozbawienia wolności w zawieszeniu, kary ograniczenia wolności i kary grzywny. Odnosząc się do skali tego zjawiska, można stwierdzić, że choć przestępstwa te nie są zbyt liczne, to stanowią istotne zagrożenie dla porządku publicznego.
Przestępstwa z nienawiści można zakwalifikować jako: przestępstwa kryminalne, przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu oraz przestępstwa z użyciem przemocy (fizycznej, werbalnej lub symbolicznej). Ta cześć przestępstw z nienawiści, która popełniana jest w Internecie (ok. 50%) wchodzi również w zakres pojęcia cyberprzestępczości. Typowy sprawca przestępstw z nienawiści to mężczyzna w wieku ok. 20-40 lat, mieszkaniec miasta, słabo wykształcony, bezrobotny lub pracownik fizyczny. Najczęściej ofiarą są natomiast: muzułmanie, Ukraińcy, Żydzi, osoby rasy czarnej i Romowie. Przestępstwa z nienawiści powodują nierzadko u ofiar wiktymizację wtórną, a u ich bliskich wiktymizację pośrednią. Pomimo częstego braku występowania bezpośredniej ofiary przestępstwa z nienawiści nie mogą być uznane za przestępstwa bez ofiar ponieważ są one wymierzone przeciwko całym grupom mniejszościowym i mają charakter symboliczny.
