Wiktymologiczne aspekty przestępstw z nienawiści – charakterystyka ofiar i ciemna liczba przestępstw
Dane kryminalne wskazują, że ofiarami przestępstw z nienawiści najczęściej padają muzułmanie, Ukraińcy, Żydzi, Romowie, osoby czarnoskóre, Polacy, katolicy i Syryjczycy. W ostatnich latach zauważono zmianę w strukturze ofiar – o ile jeszcze 10-20 lat temu dominowały ataki na Romów i Żydów, obecnie coraz częściej dotykają one muzułmanów, Arabów, osób czarnoskórych i Ukraińców. Jest to związane głównie z migracjami zarobkowymi do Polski. Warto zauważyć, że w Polsce nie odnotowuje się przypadków przestępstw z nienawiści popełnianych przez mniejszości etniczne przeciwko społeczności większościowej.
Ofiary przestępstw z nienawiści charakteryzują się wysoką wiktymnością, ponieważ często wyróżniają się wizualnie (np. kolorem skóry) i należą do mniejszości narażonych na społeczne wykluczenie. Często doświadczają również wiktymizacji wtórnej, zwłaszcza jeśli działania organów ścigania są niewystarczające lub nieprawidłowe. Ponadto ich bliscy i znajomi mogą stać się ofiarami wiktymizacji pośredniej, gdyż także należą do tej samej grupy mniejszościowej.
Istotnym problemem jest wysoka ciemna liczba przestępstw z nienawiści, szacowana nawet na 90%. Głównymi przyczynami niskiej zgłaszalności (tzw. underreportingu) są: brak świadomości karalności czynu, obawa przed zemstą sprawcy, brak znajomości języka polskiego, brak zaufania do policji, strach przed deportacją (w przypadku osób nielegalnie przebywających w kraju) oraz wcześniejsze negatywne doświadczenia z organami ścigania.
Niektóre przestępstwa z nienawiści, takie jak nawoływanie do nienawiści wobec grupy mniejszościowej, propagowanie ustroju totalitarnego czy rasistowskie graffiti, nie mają bezpośredniej ofiary. Nie oznacza to jednak, że są to przestępstwa bez ofiar (victimless crimes), ponieważ uderzają one w całą społeczność mniejszościową. Mają one również charakter symboliczny – nawet jeśli ofiarą jest jednostka, to rzeczywistym celem sprawcy jest zastraszenie lub wykluczenie całej grupy, do której ta osoba należy.
